JU MUZEJI I GALERIJE PODGORICE
Muzej Marka Miljanova na Medunu nalazi se oko 12 kilometara sjeveroistočno od Podgorice, u oblasti Kuča. Memorijalnog je tipa i djeluje kao posebna jedinica JU Muzeji i galerije Podgorice. Posvećen je Marku Miljanovu (1833-1901), istaknutoj istorijskoj ličnosti plemena Kuča i Crne Gore, znamenitom junaku, humanisti i književniku, koji je uz najveće položaje svog doba (u zvanju perjanika, senatora i vojvode), obavljao i funkciju guvernera Podgorice. Pripisuje mu se i zasluga za osnivanje Čitaonice 1881. godine.
Muzej je smješten u zgradi, korišćenoj prethodno za potrebe turske sudske vlasti, u kojoj je Marko Miljanov proveo pozne godine života od 1878. do 1901. godine. Ovdje je i napisao najveći broj svojih djela. Kuća je nakon njegove smrti korišćena za potrebe osnovne škole do 1971. godine, kada je u njoj otvoren memorijalni muzej. Rodna kuća Marka Miljanova na Medunu nije sačuvana.
Prva muzejska postavka formirana je prilikom osnivanja muzeja 1971. godine. Nova, postojeća stalna postavka osmišljena je nakon obnove objekta oštećenog u zemljotresu 1979. i otvorena 1987. godine. U okviru nje kreirana su tri dijela: istorijski, književno-umjetnički i etnografski.
Predmeti izloženi u istorijskom dijelu prikazuju vrijeme u kojem je živio i radio Marko Miljanov, od ličnih stvari za svakodnevnu upotrebu do oružja, sa malo sačuvanih predmeta koji su mu personalno pripadali. Književno–umjetnički dio čuva njegove rukopise, prva izdanja djela i fotografije. Ovdje su prezentovani i umjetnički radovi tematski vezani za Medun i Marka Miljanova, poput djela Cvetka Lainovića, Aleksandra Prijića, Vuka Radovića, Mirka Kujačića, Nikole Vujoševića i dr. Etnografski dio prezentuje karakteristične predmete za njegovo doba, korišćene u Kučima i susjednim plemenima – narodne nošnje za sve tri konfesije, oružje i predmete za svakodnevnu upotrebu poput posuđa, pribora za jelo i dr.
Muzej Marka Miljanova nalazi se u podgrađu Meteona (Meduna), u donjem dijelu grada zasnovanog krajem 4. ili u 3. vijeku prije nove ere kao važno ilirsko središte na području plemena Labeata. Na jednom uzvišenju prvobitno je formiran Meteon, ilirski utvrđeni grad na čijim ostacima je kasnije podignuta srednjovjekovna fortifikacija Medun i potom osmanska, sa nekoliko objekata dograđenih krajem XVIII i u XIX vijeku u okviru cjeline Medunskog kompleksa. U vrijeme antičke rimske vlasti i u srednjem vijeku, Medun je imao sporednu ulogu i uglavnom vojni značaj. Nakon turskog zauzimanja 1457. godine, korišćen je uglavnom kao vojno utvrđenje i osmatračnica. Oslobođen je 1876. godine.
Poslednja multidisciplinarna istraživanja i sanaciono-konzervatorski radovi (2007, 2011, 2013, 2015), koje je realizovala JU „Muzeji i galerije Podgorice“, potvrdila su, konsolidovala i prezentovala ostatke ilirskog Meteona, srednjovjekovnog utvrđenja Meduna i objekte iz otomanskog perioda.
