Galerija Risto Stijović

Risto Stijović (1894-1974) jedan je od eminentnih likovnih umjetnika XX vijeka na bivšem jugoslovenskom prostoru, kojem pripada posebno mjesto u korpusu moderne umjetnosti. Utemeljivač je modernističkog izraza u skulpturi na prostoru Crne Gore. Personalno, bio je plemenit i skroman čovjek, istančanog osjećaja za ljepotu čovjeka i prirode. U svom stvaralaštvu bavio se različitim temama, realizujući ženske aktove i figuralne predstave, ptice i životinje, brojne portrete prijatelja i savremenika, reljefe i arhitektonsku dekorativnu plastiku, spomeničku javnu skulpturu. S tim u vezi, u Galeriji su na prizemlju prezentovane skulpture i reljefi realizovani u drvetu, dok su na spratu predstavljeni radovi u bronzi, mermeru i gipsu – ženski aktovi, portreti, životinje i ličnosti iz Gorskog vijenca, a u dvorišnom prostoru Veliki ženski akt izveden u mermeru.

Sama Galerija osnovana je 1970. godine, dok je postojeći objekat, nova neomodernistička galerijska forma koja korespondira sa nasleđem Stare varoši, realizovan prema projektu arhitekte Alekse Dajovića (2018).

Risto Stijović je rođen u Podgorici 1894. godine u imućnoj trgovačkoj porodici. Prve pouke iz umjetnosti stekao je u Umjetničko-zanatskoj školi u Beogradu kod uglednog profesora Đorđa Jovanovića, na odjeku za vajarstvo (1912). Školovanje je nastavio u Francuskoj, u Marseju i Parizu (1917). Diplomirao je na čuvenoj Ecole des Beaux-Arts 1923. godine. No, znatno više od akademskih pouka, inspiraciju je nalazio u postavkama Luvra, galerijama i kafeima. U duhu aktuelne fascinacije Dalekim Istokom, crnačkom i praistorijskom umjetnošću preispitivao je akademske tradicije, krećući se novim tokom individualnih istraživanja forme i izraza. Radove je izlagao na brojnim pariskim salonima već od 1919, kao i u privatnim galerijama, gdje je bio veoma zapažen, a njegov rad afirmativno ocjenjivan.

Godine 1928. vratio se u Beograd, gdje je radio u Trećoj muškoj gimnaziji kao profesor i živio do 1974. godine. Ne prihvatajući akademski stil koji je tada preovladavao u jugoslovenskom ambijentu, Stijović je nastavio da radi u sopstvenom maniru, kreirajući osobeni plastični stil. Brižljivo je oblikovao materijal i poštovao njegovu strukturu. U individualnom maniru djelovao je i posle II svjetskog rata, kada vladajući stil, socijalistički realizam, takođe nije odgovarao njegovom temperamentu.

Bio je član mnogih umjetničkih udruženja („Lada“, „Oblik“, „Dvanaestorica“), a od 1965. i redovni član SANU. Dobitnik je brojnih nagrada, među kojima se kao rani primjer ističe „Grand Prix“ zlatna medalja na Svjetskoj izložbi u Parizu iz 1937, na kojoj je predstavljao jugoslovensku skulpturu.

Najveće domete Stijović je ostvario prikazujući ženske aktove i figuralne kompozicije u drvetu, bronzi i različitim vrstama kamena i kao animalista, kroz realizacije brojnih skulptura životinja i ptica. Od njegovih djela iz domena spomeničke javne skulpture izdvaja se Lovćenska vila na Cetinju.